Μιας και πλησιάζουν οι εκλογές και η λάσπη εκτοξεύεται πλέον με ανεμιστήρα από τα φερέφωνα της τρόικας και των μεγαλοκαρχαριών ας θυμηθούμε κάποια σημαντικά στοιχεία:

ΜΙΣΘΟΙ ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΑ. Η ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ

Το μότο γνωστό και πολυφορεμένο. Κάθε φορά που πρόκειται να εκταμιευτεί κάποια από τις δόσεις του δανείου της τρόικας τα ίδια και τα ίδια παίρνουν το δρόμο του εκφοβισμού. Καθώς η νομιμοποίηση του συστήματος εξουσίας έχει τρωθεί ισχυρά η πειθώ έχει αντικατασταθεί από τον εκφοβισμό. Ένα σκηνικό ψεύδους και φόβου έχει στηθεί. Ψεύδος γύρω από το μέγεθος και τις δαπάνες του δημοσίου, γύρω από τον αριθμό και το ποσοστό επί του πληθυσμού των δημοσίων υπαλλήλων, γύρω από το εργατικό κόστος, γύρω από το κοινωνικό κράτος γύρω από όλα. Όλα όσα ισχυρίζονται και προπαγανδίζουν είναι ψεύδη. ΟΛΑ. 

  Κατά τη διάρκεια των εποχών της σχετικής ευημερίας κανείς, πλην ελαχίστων γραφικών, δεν ενδιαφερόταν για τις αδικίες του συστήματος για την εκμετάλλευση του καπιταλισμού, για την πολιτική διαφθορά και τη διαπλοκή. Το πολιτικό και κοινωνικό σύστημα στηριγμένο στην υπόσχεσή του για συνεχή ευημερία και υποσχόμενο ένα όλο και καλύτερο μέλλον είχε σημαντικά περιθώρια πειθούς. Καθώς όμως η εποχή της σχετικής ευημερίας απομακρύνεται ταχύτατα αποτελώντας πλέον ένα όνειρο και αντικαθίσταται από έναν εφιάλτη για τους εργαζόμενους, τους άνεργους και τους συνταξιούχους η πειθώ του συστήματος εξαντλείται ταχύτατα. Στη προσπάθειά του να ενισχύσει την νομιμοποίησή του στηρίζεται και πάλι στην ψυχολογία των μαζών, που αρνούμενες να δεχτούν την πραγματικότητα την εκλαμβάνουν σαν κάτι πρόσκαιρο. Σαν μια μπόρα που θα περάσει και θα βρεθούν πάλι οι εργαζόμενοι στην προηγούμενή τους κατάσταση.  

  Τα παραπάνω βέβαια βρίσκουν ένα στερεό υπόβαθρο σε προηγούμενες συνειδησιακές καταστάσεις άμετρης εγωπάθειας και άκρατου ατομικισμού. Σε ένα υπόβαθρο που, στηριγμένο σε πραγματικές κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές πραγματικότητες είχε δημιουργήσει ψευδείς συνειδήσεις. Το ψεύδος αφήνει ανοιχτή την ελπίδα πως πάλι θα ξανάρθουν οι παλιότερες εποχές. Καθώς όμως όλο και περισσότεροι κατανοούν πως η πραγματικότητα είναι πλέον τελείως διαφορετική και η δυνατότητα πειθούς όλο και μειώνεται το ψεύδος συνδυάζεται πλέον με το φόβο. Φόβο για το αύριο. Φόβο και ελπίδα. Φόβος άλογος. Φόβος μεταφυσικός. Φόβος που στηρίζεται στα κατώτερα ένστικτα του ανθρώπου. Αρχικά ο φόβος της πτώχευσης. Όταν αυτός δε στάθηκε ικανός να σταματήσει της λαϊκές αντιδράσεις επιστρατεύτηκε ο φόβος της εξόδου από το ευρώ. Και έπεται συνέχεια. 

 Παραπληροφόρηση, παραπλάνηση και ψεύδος συνδυάζονται αρμονικά στην προσπάθεια αποτροπής της κατανόησης των πραγματικών δεδομένων της κοινωνικής και οικονομικής πραγματικότητας. Σε μια προσπάθεια απόκρυψης τόσο των πραγματικών δεδομένων της κρίσης όσο, και το κυριότερο, των αιτίων της. Ο καπιταλισμός και το πολιτικό σύστημά του πρέπει να παραμείνουν στην αφάνεια και στο παρασκήνιο. Στο παιχνίδι αυτό δεν έχει καμιά σημασία αν κάποια πρόσωπα υπηρέτες του συστήματος θα ριχτούν στον καιάδα. Αυτό είναι αναπόφευκτο σε εποχές κρίσης. Το μόνο που έχει σημασία είναι να διασωθεί το σύστημα. 

  Μία από τις πλέον σημαντικές συνιστώσες του σκηνικού του τρόμου που στήνεται στις τηλεοράσεις και στις καθεστωτικές, με το αζημίωτο φυσικά , εφημερίδες αφορά τους μισθούς και τις συντάξεις. Τρόμος πάνω από την Ελλάδα. Κανείς δε μπαίνει, φυσικά, στον κόπο  να αποδείξει την αλήθεια της πρότασης. Γιατί η αλήθεια καμιά σχέση δεν έχει με τον τρόμο που επιβάλλεται να καλλιεργηθεί. Ο λαός πρέπει να εμπεδώσει πως τα δάνεια παίρνονται για το καλό του. Για να πληρωθούν οι μισθοί και οι σύνταξη της γιαγιάς. Κανείς δε πρέπει να υποπτευθεί πως η αλήθεια είναι τελείως διαφορετική ο τρόμος είναι η καλύτερη ασπίδα στην αναζήτηση. Ο τρόμος που καθηλώνει και αφοπλίζει. Ποια είναι όμως η πραγματικότητα όπως τη δείχνουν τα στοιχεία; Στον επόμενο πίνακα βλέπουμε τα δεδομένα του κρατικού προϋπολογισμού για τα έτη 2010, 2011 και τις προβλέψεις για το 2012.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 

//api

Τι μας δείχνουν τα δεδομένα του πίνακα; Τα έσοδα του δημοσίου κατά το 2010 ανήλθαν στα 54 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου. Το 2011 προέβλεπαν έσοδα 58 δισεκατομμυρίων αλλά υπολογίσετε γύρω στα 52 για να είστε μέσα. Για το 2012 προβλέπουν έσοδα γύρω στα 60 δισεκατομμύρια αλλά αν εισπράξουν γύρω στα 52 πρέπει να είναι πολύ ικανοποιημένοι. Γενικά οι προβλέψεις των πολιτικών  και των καθεστωτικών γραφειοκρατών απέχουν παρασάγγας από την πραγματικότητα. Aλλά κι έτσι, με αυτά δηλαδή τα έσοδα, ποιο τμήμα τους κατευθύνεται σε μισθούς και συντάξεις; Σύμφωνα πάλι με τον πίνακα 1 σε μισθούς και συντάξεις το δημόσιο διέθεσε το 2010 20,3 δισεκατομμύρια , το 2011 20 δισεκατομμύρια και προβλέπει το 2012 να διαθέσει γύρω στα 19,5 δισεκατομμύρια ευρώ.

  Το συμπέρασμα είναι νομίζω εύκολο.  Τα έσοδα του προϋπολογισμού είναι απολύτως επαρκή για την κάλυψη των μισθών και των συντάξεων του δημοσίου. Ας συνεχίσουμε όμως προσθέτοντας και το σύνολο των μεταβιβαστικών πληρωμών του δημοσίου προς το σύστημα υγείας τους ΟΤΑ και τα ασφαλιστικά ταμεία. Από τον πίνακα 1 μπορούμε να διαπιστώσουμε πως οι μεταβιβαστικές πληρωμές ανέρχονταν το 2010 17,5 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου το 2011 σε 18,7 και το 2012 προβλέπεται να ανέλθουν στα 17 δισεκατομμύρια ευρώ. Το σύνολο επομένως των παραπάνω δαπανών ανέρχονταν στα 39,4 δισεκατομμύρια ευρώ το 2010, σε 40 δισεκατομμύρια και το 2012 προβλέπεται να ανέλθουν στα 37,5 δισεκατομμύρια ευρώ.

  Εδώ απαιτούνται μερικές παρατηρήσεις. Τα δημόσια έσοδα ήσαν και είναι μειωμένα στην Ελλάδα εξ αιτίας κυρίως της φορολογικής ασυλίας του κεφαλαίου και της χαριστικής φορολογικής αντιμετώπισης της ανώτερης και μεσαίας μικροαστικής τάξης για λόγους που άπτονταν τις αποδοχής και στήριξης του πολιτικού συστήματος.   ( για περισσότερα δες Η ανάπτυξη σαν άλλοθι φορολογικής ασυλίας.  Οι δημόσιες δαπάνες ήσαν εξαιρετικά αυξημένες και ταυτόχρονα αυξάνονταν με μεγάλους ρυθμούς για εξοπλιστικά προγράμματα, για τις συμβάσεις παραχώρησης,  για τους ολυμπιακούς αγώνες και για φαρμακευτική δαπάνη διότι μέσω αυτών των δαπανών μεγάλο μέρος του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου περνούσε στο κεφάλαιο με ενδιάμεσο το κράτος.  Η  διαχρονική καταλήστευση των ταμείων έχει επίσης σαν αποτέλεσμα την όλο και μεγαλύτερη ενίσχυσή τους από το κράτος για να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Η άνοδος επίσης της ανεργίας λόγω των ακολουθούμενων πολιτικών έχει σαν πρόσθετο αποτέλεσμα από τη μια να μειώνονται τα έσοδά τους και από την άλλη να αυξάνονται οι δαπάνες τους. 

  Πέρα  όμως από τις παραπάνω θεμελιακές και με διαχρονική δράση αιτίες η βαθειά οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008 έχει σαν αποτέλεσμα την όλο και μεγαλύτερη μείωση των δημοσίων εσόδων κάτι που εντείνεται με τις ακολουθούμενες κυβερνητικές πολιτικές. Παρ’ όλες όμως τις παραπάνω συνθήκες τα έσοδα του κρατικού ταμείου επαρκούσαν και επαρκούν για την κάλυψη των μισθών των συντάξεων και των μεταβιβαστικών πληρωμών σχεδόν στο σύνολό τους. Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε το ποσοστό των εσόδων του κράτους που κάλυπταν οι παραπάνω δαπάνες.

Διάγραμμα 1

ΠΗΓΗ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΕΡΕΜΕΤΗΣ. ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΦΗΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ, ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

 

Στο διάγραμμα που ακολουθεί βλέπουμε τη σύνθεση των δαπανών του προϋπολογισμού του 2011.

Διάγραμμα 2

  Και πάλι διαπιστώνουμε πως οι δαπάνες οι  μισθοί οι συντάξεις και μεταβιβαστικές πληρωμές αποτελούν το 33,2% των δαπανών του δημοσίου. Τι άλλο όμως βλέπουμε; Πως το ποσοστό του προϋπολογισμού που κατευθύνεται στην εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους ανέρχεται στο 54%. Κάπου εδώ επομένως κρύβεται η πραγματικότητα για τα όσα συμβαίνουν  Αν δηλαδή έχουν έτσι τα πράγματα τότε για πιο λόγο παίρνονται τα δάνεια από ΔΝΤ, Ε.Ε και ΕΚΤ και που κατευθύνονται; Ας δούμε στον επόμενο πίνακα ποια είναι τα ποσά αυτών των δανείων και οι ημερομηνίες εκταμίευσής τους.

  ΠΙΝΑΚΑΣ 2

 Στον επόμενο πίνακα βλέπουμε τα ποσά των δανείων της τρόικας ανά έτος εκταμίευσης και την αξία των ομολόγων που λήγουν κατά τα ίδια έτη.

ΠΙΝΑΚΑΣ 3

ΛΗΞΗ ΟΜΟΛΟΓΩΝ ΑΠΟ 01.05.2010 ΕΩΣ ΚΑΙ 31.12.2013 ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΚΤΑΜΙΕΥΣΗΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΡΙΞΗΣ  (ΠΟΣΑ ΣΕ ΔΙΣΕΚ. €)

ΈΤΟΣ	ΛΗΞΕΙΣ ΟΜΟΛΟΓΩΝ	ΔΑΝΕΙΑ ΕΕ, ΕΚΤ & ΔΝΤ
2010	15,80	38,00
2011	31,30	40,00
2012	31,70	24,00
2013	24,90	8,00
ΣΥΝΟΛΟ	103,70	110,00

ΠΗΓΗ: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ (ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ)

   Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε την αξία των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου σε συνάρτηση με το χρόνο λήξης τους.

Διάγραμμα 2

  Το σύνολο των χρημάτων που το ελληνικό δημόσιο διέθεσε για την αποπληρωμή των δανείων του στο διεθνές και εγχώριο κερδοσκοπικό κεφάλαιο από το 1992 ως το 2011 φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί. Εκεί βλέπουμε πως μια σειρά από δαπάνες πρέπει να προστεθούν για να ικανοποιηθούν τα τοκογλυφικά  παρασιτικά κεφάλαια. Στα παρακάτω ποσά δεν περιλαμβάνονται τα έντοκα γραμμάτια και οι βραχυπρόθεσμοι τίτλοι.  

ΠΙΝΑΚΑΣ 4

  Από τον παραπάνω πίνακα βλέπουμε πως το σύνολο επομένως του απαιτούμενου ποσού για την κάλυψη των δανειακών αναγκών του ελληνικού δημοσίου για τα έτη 2010 και 2011 ανήρχοντο στο ποσό των 78,227 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό που εκταμιεύτηκε από την τρόικα κατά τα δύο αυτά έτη ανήλθε στα 78 δισεκατομμύρια ευρώ (πίνακας 3). Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε την κατανομή των δανείων της τρόικας για τα έτη 2010 και 2011.

Διάγραμμα 3

 Τι μας δείχνουν επομένως οι αριθμοί; Κάτι απλό μάλλον. Τα δάνεια της τρόικας δίνονται για να καλύψουν τις υποχρεώσεις του δημοσίου προς του δανειστές. Εκείνο που κάνουν δηλαδή είναι να αγοράζουν το χρέος από τους ιδιώτες ομολογιούχους και να το μεταφέρουν στην ΕΚΤ. και στους εθνικούς προϋπολογισμούς μετατρέποντάς το σε δημόσιο χρέος. Πρώτο και μοναδικό μέλημα του παραπάνω μηχανισμού είναι η πάση θυσία εξασφάλιση του συμφέροντος του διεθνούς τοκογλυφικού κεφαλαίου.  Αφού έχουν όμως έτσι τα πράγματα και αφού οι ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους του δημοσίου καλύπτονται με τα δάνεια της τρόικας τότε προς τι η μειώσεις μισθών και συντάξεων, οι απολύσεις στο δημόσιο και η ανελέητη φοροεπιδρομή στα λαϊκά στρώματα που έχουν στο στόχαστρό τους πλέον και τις πενιχρές καταθέσεις τους κυρίως; Ας δούμε το επόμενο διάγραμμα πριν προσπαθήσουμε να απαντήσουμε.

Διάγραμμα 4

ΠΗΓΗ:ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ
2012-2015

   Τι μας δείχνει το διάγραμμα που ετοίμασε το υπουργείο; Μια απλή αλήθεια. Οι δαπάνες για τόκους εκτοξεύονται σε απίστευτα ποσά από το 2010 και μετά. Αν η αναχρηματοδότηση των ομολόγων που λήγουν είναι μια υπόθεση που μπορεί να καλυφθεί με τα δάνεια της τρόικας και τη μετατροπή του ιδιωτικού χρέους σε δημόσιο η εκτόξευση των τόκων μπορεί να καλυφθεί μόνο με τη μεταφορά όλο και μεγαλύτερων ποσοστών των εσόδων του κράτους στο τοκογλυφικό κεφάλαιο και ιδιαίτερα σε αυτό των τραπεζών. Στο διάγραμμα βλέπουμε ουσιαστικά την αλήθεια της ακολουθούμενης πολιτικής. Η προγραμματισμένες  μειώσεις  των μισθών, των συντάξεων και των κοινωνικών παροχών δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες για την εξυπηρέτηση των δανείων. Καθώς οι τόκοι είναι αδύνατο να πληρώνονται, με δεδομένη μάλιστα τη βαθειά ύφεση η οποία και όλο θα βαθαίνει, η επίθεση στους μισθούς, στο κοινωνικό κράτος και  στις αποταμιεύσεις θα συνεχίζεται αμείωτη μέχρι την τελική οικονομική, κοινωνική αλλά και πολιτική εξουθένωση των εργαζόμενων, των ανέργων των συνταξιούχων και των τμημάτων της πρώην κατώτερης και μεσαίας μικροαστικής τάξης.   

  Το μεγάλο ψέμα είναι επομένως πως τα δάνεια δίνονται για να πληρωθούν οι μισθοί, οι συντάξεις και οι κοινωνικές παροχές. Η μεγάλη αλήθεια, που επιμελώς αποκρύπτεται, είναι πως οι περικοπές στους μισθούς και τις συντάξεις, οι απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, οι απόλυτη διάλυση του όποιου κοινωνικού κράτους υπήρχε στην Ελλάδα και η απίθανη φοροεπιδρομή στα λαϊκά στρώματα γίνεται για να πληρωθούν τα δάνεια. Πρώτιστο και μοναδικό μέλημα των κυβερνώντων και των διεθνών πατρώνων τους είναι το συμφέρον του διεθνούς κεφαλαίου. Θα δώσουν τα πάντα προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά του.

   Στόχος αδιαπραγμάτευτος του κεφαλαίου είναι η απόλυτη εξουσία του επί της εργασίας με την πλήρη καθυπόταξή αυτής στο δρόμο για τον ολοκληρωμένο και ολοκληρωτικό καπιταλισμό. Υπάρχουν αρκετά δεδομένα που με πείθουν πως το κεφάλαιο, έχοντας μπει στην παρασιτική του φάση και αποκτώντας ιδιαίτερα χαρακτηριστικά από τη δεκαετία του 1980 και μετά, τείνει ισχυρά προς μια κατάσταση ανάλογη  αυτής του 18^ου και 19^ου αιώνα με την υπαγωγή των λαών απευθείας υπό τη διακυβέρνηση του και ιδιαίτερα υπό τη διακυβέρνηση των χρηματοπιστωτικών εταιρειών. Μια κατάσταση δηλαδή αντίστοιχη αυτής που επικράτησε με την υπαγωγή χωρών και λαών υπό την άμεση διακυβέρνηση των Εταιρειών των Ανατολικών Ινδιών ή των αντίστοιχων για την Αφρική και των χωρών της νοτιοανατολικής Ασίας.

   Εξάλλου συχνά μιλούν για μια «παγκόσμια διακυβέρνηση». Τι ακριβώς εννοούν όσοι την επικαλούνται; Ήδη, μέσω του ΔΝΤ, το διεθνές κεφάλαιο έχει υπό τον έλεγχό του, και ουσιαστικά υπό την εξουσία του, πάνω από 70 χώρες στον κόσμο. Ίσως η Ελλάδα να είναι ο πρώτος στόχος επέκτασης αυτού του ελέγχου σε αναπτυγμένη χώρα και γι αυτό επενδύουν και τόσα σε αυτή την προσπάθεια έχοντας ήδη καταχτήσει την κυβερνητική εξουσία σε αυτή.  Ίσως εννοούν αυτό. Ίσως το ζητούμενο επομένως σήμερα δεν είναι η δημιουργία αποικιών των εθνικών αστικών τάξεων, όπως κατά το τέλος του 19^ου αιώνα, ούτε η υποχρεωτική στρατιωτική κυριαρχία αλλά η δημιουργία ενός παγκόσμιου συστήματος διακυβέρνησης υπό το διεθνές κεφάλαιο στο οποίο βέβαια το κεφάλαιο των πιο ισχυρών καπιταλιστικών χωρών θα έχει τον πρώτο λόγο.  

 Το αν θα πετύχει το στόχο του εξαρτάται από τη δράση και τον αγώνα των δυνάμεων της εργασίας κυρίως. Από το αν θα ξεπεράσουν τις αυταπάτες τους, το φόβο και την ελπίδα και από τον αν θα κατανοήσουν πως ο αγώνας είναι πλέον ζωής και θανάτου, αγώνας εξουσίας. Από το αν θα ξεπεράσουν το φόβο που προκαλεί το να πάρουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι  τη μοίρα τους στα χέρια τους. Το να καθορίσουν οι ίδιοι πως θέλουν να ζήσουν. Από το αν θα ξεπεράσουν την ελπίδα πως οι άλλοι θα αποφασίζουν για αυτούς και τη ζωή τους για το δικό τους καλό και τη δική τους ευημερία.  Όσοι πιστεύουν, και είναι δυστυχώς πολλοί, πως θα διασωθούν ατομικά καθιστάμενοι ανδράποδα και προσκυνώντας τους προσκυνημένους πλανώνται πλάνην οικτράν. Όσοι πιστεύουν πως κλαψουρίζοντας θα τους λυπηθούν αγνοούν τον αντίπαλο και τα χαρακτηριστικά του.  Οι σφουγγοκωλάριοι και οι οσφυοκάμπτες θα πέσουν πρώτοι και ταπεινωμένοι στο βωμό του κεφαλαίου που αδυσώπητο βαδίζει το δρόμο του πεπρωμένου του.  Όσοι «Δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα προσμένουν, ίσως, κάποιο θαύμα» θα διαψευστούν παταγωδώς.

  Όσο νωρίτερα εγκαταλείψουν το ατομικό τους λαγούμι και βγάλουν το κεφάλι τους από την άμμο αντιμετωπίζοντας κατά πρόσωπο την επερχόμενη καταστροφή τόσο αυξάνουν τις πιθανότητες να διασώσουν όσα περισσότερα είναι δυνατό να διασωθούν.  Μόνο το πέρασμα της εξουσίας στις δυνάμεις της εργασίας είναι ικανή πλέον να σταματήσει την επίθεση στην εργασία και τα δικαιώματά της καθώς το κεφάλαιο έχοντας περάσει πλέον στην παρασιτική φάση του τραβάει τις κοινωνίες στην χρόνια και γενικευμένη κρίση και στο χάος.

Εκπαίδευση και Λατινική Αμερική. Αργεντινή - H εκπαίδευση και το μυστικό

Εκπαίδευση και Λατινική Αμερική. Αργεντινή - H εκπαίδευση και το μυστικό

(Επιμέλεια αφιερώματος-Μεταφράσεις: Βασίλης Αλεξίου, Γεωργία Μυλωνάκη)

του Eduardo Rosenzvaig

(O Eduardo Rosenzvaig, Αργεντινός συγγραφέας βραβευμένος με το κουβανέζικο βραβείο Casa de las Americas, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Tουκουμάν, είναι μια από τις πιο γνωστές φιγούρες της μαχόμενης, μαζί με τους “αποκάτω”, λατινοαμερικάνικης διανόησης. Στο μικρό αυτό κείμενο, που έγραψε για τα “αντιτετράδια”, περιγράφει, με εκείνη τη χαρακτηριστική για τη λογοτεχνική γραφή ελλειπτικότητα, πλευρές της διαδικασίας με την οποία, στη δεκαετία του 90, ο οδοστρωτήρας της νεοφιλελεύθερης πολιτικής σάρωσε στην Αργεντινή τη δημόσια εκπαίδευση και τα ζωντανά υποκείμενά της.  B.A.)

Πρόσφατα κυκλοφόρησε στην Αργεντινή ένα βιβλίο με τον τίτλο «Tο μυστικό» του δημοσιογράφου Horacio Verbitsky, που διηγείται πώς στη διάρκεια των σκοτεινών χρόνων της στρατιωτικής δικτατορίας η Καθολική Εκκλησία πούλησε στο Πολεμικό Ναυτικό ένα νησί στο Δέλτα του Pίο ντε λα Πλάτα, που λέγονταν El secreto [Το μυστικό], για να γίνει εκεί στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Mυστικό για πολλά χρόνια, εμφανίστηκε σαν αστραπή αυτές τις μέρες στο πολιτικό σκηνικό της χώρας, ακριβώς όταν άρχιζαν τα σχολικά μαθήματα. Και συνδέεται άμεσα με ένα άλλο μυστικό, που θα πρέπει επίσης να αποκαλύψουμε, για το ρόλο της Εκκλησίας ως σημαιοφόρου του εκπαιδευτικού νεοφιλελευθερισμού σε μεγάλο μέρος του εσωτερικού της χώρας.

H Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες έχει μια αίθουσα τελετών επενδυμένη με ξύλο από κέδρο και με ελαιογραφίες. Μπαίνει κανείς σ’ αυτήν από μια τεράστια σκάλα που μοιάζει με είσοδο σε μαυσωλείο ή σε φασιστικό παλάτι. Εκεί έτυχε να συζητάμε το 1993 στο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών της Αργεντινής (CTERA), τον ομοσπονδιακό Νόμο για την εκπαίδευση, που η κοινωνία δεν είχε συζητήσει, γιατί γι’ αυτό υπήρχαν οι “ειδικοί”, πολλοί απ’ τους οποίους είχαν έρθει από την εξορία και είχαν ενσωματωθεί στην αντιπροσωπευτική “πρωτοπορία” της κυβέρνησης Mένεμ στον τομέα της εκπαίδευσης. Tο σχέδιο νόμου δε συζητήθηκε, επιμένω, καθόλου, αλλά “ποτίστηκε” με πολύ χρήμα από δάνεια της Παγκόσμιας Τράπεζας, για να επιμορφωθούν οι διδάσκοντες στα καινούρια εκπαιδευτικά περιεχόμενα που απαιτούσε η εποχή, ο κόσμος και η παγκοσμιοποίηση. Οι διδάσκοντες “έπαιρναν λεφτά” για να μελετήσουν τα νέα περιεχόμενα. Αυτό ήταν εξαιρετικό. Τόσο πολλή βροχή πέφτοντας στο στόμα θα πρασίνιζε οποιοδήποτε καλοκαίρι.

Θυμάμαι πως η ομοσπονδιακή πρόεδρος του συνδικάτου, μου επέτρεψε να κλείσω το συνέδριο με μια ιδέα που παρουσίασα εκεί. Είπα λοιπόν, ότι από τότε που ήμουν μικρός, έβλεπα σε γκρίζα ντοκυμαντέρ και έγχρωμες ταινίες να κατεβάζουν τους Εβραίους από τα τρένα, από φορτηγά βαγόνια κατά χιλιάδες. Oι κρατούμενοι κατέβαιναν κρατώντας στα χέρια τους ένα βαλιτσάκι και έτσι έμπαιναν στα στρατόπεδα εξόντωσης. Yπήρχαν λιγοστοί Γερμανοί με μυδράλια και σκυλιά, έτσι που εγώ σκεφτόμουν, πως αν ξεσηκώνονταν οι αιχμάλωτοι, θα σκοτώνονταν οι μισοί και οι άλλοι μισοί θα σώζονταν. Aλλά δεν ξεσηκώνονταν. Tην ίδια ερώτηση την έκανα όλη μου την παιδική ηλικία: γιατί δεν ξεσηκώνονταν; Αναρωτιόμουν στην εφηβεία μου, στη νιότη μου και ακόμη ώριμος συνέχιζα να αναρωτιέμαι. “Γιατί δεν ξεσηκώνονταν;” Ακριβώς αυτή τη χρονιά του 1993, όταν η νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση μόλις είχε ψηφίσει το Nόμο για την εκπαίδευση, φτιαγμένο από τους “ειδικούς” (στην πλειονότητά τους πρώην αριστεροί) ως την πανάκεια της ενσωμάτωσης στα περιεχόμενα της μετανεωτερικότητας, βρήκα την απάντηση. Δεν ξεσηκώνονταν για εκείνο το βαλιτσάκι.

Όταν τους συλλάμβαναν, τους επέτρεπαν να πάρουν μαζί τους σε ένα βαλιτσάκι τα πιο πολύτιμα και χρήσιμα πράγματα. Όμως υπήρχε ένα όριο. Όχι παραπάνω από τριάντα κιλά. Oι άνθρωποι λέγανε: «Aφού μου επιτρέπουν να πάρω μαζί μου αυτό που πιο πολύ επιθυμώ, δεν θα με σκοτώσουν». Οι άνθρωποι νόμιζαν πως το σωσίβιο, η εγγύηση ότι οι ζωές τους θα γίνονταν σεβαστές, βρίσκονταν στο βαλιτσάκι. Κράταγαν σφιχτά στα χέρια τους το βαλιτσάκι και έμπαιναν σίγουροι στα στρατόπεδα.

O Νόμος της εκπαίδευσης του νεοφιλελευθερισμού ήταν το βαλιτσάκι. Αν υπάρχουν τόσοι ειδικοί και τόσα νέα περιεχόμενα και τόσα μαθήματα επιμόρφωσης και τόσο χρήμα να γυροφέρνει δε θα μας σκοτώσουν, σκέφτονταν πολλοί. H εκπαίδευση θα σωθεί. O Νόμος ήταν το βαλιτσάκι. Και ένα μεγάλο μέρος της εκπαιδευτικής κοινότητας μπήκε στα στρατόπεδα εξόντωσης.

Το κλειδί του Νόμου ήταν απλό. Αποδιαρθρώνεται η εθνική εκπαίδευση, μέσα από μια επίκληση στο δικαίωμα των μερών και στην υποτιθέμενη αυτονομία τους. H εκπαίδευση πέρασε στις επαρχίες. Οι επαρχίες έπρεπε να τα αναλάβουν όλα. Αλλά το χρήμα που έπρεπε να έρθει στις επαρχίες, πήγε να πληρώσει το εξωτερικό χρέος, χρέος που ένα μέρος του είχε να κάνει με τις πιστώσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας που είχαν χρησιμοποιηθεί για να διαφημιστεί, προπαγανδιστεί και να προετοιμαστεί ο Νόμος. Οι επαρχίες έμειναν χωρίς χρήμα και οι νεοφιλελεύθεροι κυβερνήτες το πρώτο που έκαναν, όταν βρήκαν τα φέουδά τους χωρίς αρκετό χρήμα, ήταν να κόψουν την πιο λεπτή κλωστή, τη δημόσια εκπαίδευση και υγεία. Εξαφανίστηκαν σχολεία κατά χιλιάδες. Στην πραγματικότητα έμειναν εκεί, αλλά άρχισαν να καταρρέουν χωρίς αίθουσες, τουαλέτες, εκπαιδευτικό υλικό, θρανία. Στην επαρχία μου, στο Tουκουμάν, λειτουργεί ένα σχολείο με μία μόνο αίθουσα, τρεις δασκάλους και εκατόν πενήντα παιδιά. Οι τρεις τάξεις κάνουν τα μαθήματά τους ταυτόχρονα στην ίδια αίθουσα.
H Καθολική Εκκλησία συνέβαλε ενθουσιασμένη στη διαμόρφωση αυτού του νόμου, γιατί με την κατάρρευση των δημόσιων σχολείων κάλεσε με κωδωνοκρουσίες τους γονείς να μεταφέρουν τα παιδιά τους στα δικά της και σε άλλα ιδιωτικά που, εκτός των άλλων, εισπράττουν επιδοτήσεις από το κράτος. Πολλοί πολιτικοί που προπαγάνδιζαν αυτό το εκπαιδευτικό μοντέλο μεταμορφώθηκαν σε εκπαιδευτικούς επιχειρηματίες. O νόμος άφησε αρκετές επαρχίες με τρία εκπαιδευτικά συστήματα και ολόκληρη τη χώρα με πάνω από σαράντα. Ήταν προφανές, πως ένα τρομοκρατικό πρότυπο ανισότητας δε θα νομοθετούσε μια εξισωτική εκπαίδευση. Ήταν, σε σύνθεση, μια αποκέντρωση της λεηλασίας των εκπαιδευτικών κονδυλίων. Με τα λεφτά της εκπαίδευσης πληρώθηκαν στις επαρχίες ολόκληρες πολιτικές καμπάνιες και καριέρες και ακόμη μέχρι σήμερα κατατίθενται χρήματα σε ελβετικούς λογαριασμούς.

Υπήρχαν περιοχές που το δημόσιο σχολείο εξαφανίστηκε σε τέτοιο βαθμό που ο αναλφαβητισμός έφτασε τους δείκτες του 1900. Στη θέση του δημόσιου σχολείου εμφανίσθηκαν επιχειρήσεις για να εκπαιδεύσουν «πελάτες» ή επιδοτούμενες για τις επιχειρήσεις θέσεις -αλλά όχι πια δωρεάν όπως άλλοτε- όχι, πρέπει κανείς να πληρώσει. Έτσι που τα παιδιά που δεν είχαν τίποτε, έχουν τώρα ιδιωτικά σχολεία. O αναλφαβητισμός αγγίζει ­χαχανίζοντας­ τον ουρανό με τα χέρια του.

Το σύγχρονο κράτος-shopping δούλεψε στη διαφύλαξη του μυστικού. Γι’ αυτό έλεγε ο Isauro Arancibia ­δάσκαλος δολοφονημένος το 1976, ο πρώτος που δολοφονήθηκε από τη δικτατορία, όταν αυτή άρχισε να εξασκεί αυτή την “οικονομική” πρακτική­ ότι πρέπει να προστατεύσουμε το δημόσιο, επέμενε, σχολείο του κράτους.
Για ένα σχολείο που θα απολαμβάνει τη δημόσια αναγνώριση, που θα καταξιώνει και θα εκπληρώνει τη λειτουργία του να εκπαιδεύει και να μορφώνει κοινωνικά, θα πρέπει να αποκαλύψουμε το μυστικό.

Για ένα σχολείο πρωταγωνιστή, που θα χωράει όλα τα παιδιά, στο οποίο θα κυριαρχούν οι έννοιες της δικαιοσύνης, θα καταξιώνει τις προσπάθειες και θα ακυρώνει την ανισότητα, που θα αυτορυθμίζεται και θα μπορεί να εξασκεί το δικαίωμά του να κυβερνηθεί, πρέπει να ξεριζώσουμε το μυστικό από τις ρίζες του.
Kαι μαζί του το άλλο μεγάλο μυστικό: ένα στομάχι άδειο σαν ροζιασμένο χαρτόνι, σε παιδιά που πάνε κατά χιλιάδες στα σχολεία, εντελώς απόντα από μια εποχή που διατυμπανίζει, με προκλητικό και αυθάδη τρόπο, την αφθονία της.

Σ’ αυτή την κατεύθυνση και παρά τις δυσκολίες, τη δυσφήμηση και την αποσιώπηση, οι αντιστάσεις σε ολόκληρη τη χώρα πυκνώνουν βάζοντας στόχο να κάνουν το “2005” την τελευταία χρονιά ισχύος του νόμου.

Υπάρχει ένα σχολείο στην Goya, στην επαρχία του Corrientes, που έχει δυο ορόφους και οι μαθητές του ένα υπόγειο από στερήσεις. Πάνω από όλα την πιο σημαντική, αυτή των πράσινων από την πείνα δοντιών.
Πριν λίγο εγκαινίασαν σ’ αυτό το σχολείο, τη δωρεάν “κούπα γάλα”. H Διευθύντρια, μου λέει, πως όταν έρχεται το “διάλειμμα με το γάλα”, τα παιδιά κατεβαίνουν με οχλοβοή, με πάθος, κουτρουβαλιαστά, χοροπηδώντας σαν νερό σε μύλο, κατεβαίνουν πηγαίνοντας, κατεβαίνουν με το στόμα, σαν σε καταρράκτη, κατεβαίνουν τόσο που το σχολείο δονείται σαν ένα τύμπανο. «Αυτός είναι ο ήχος της πείνας», μου εξηγεί η Διευθύντρια, αφήνοντας τη λέξη “τρόμο” για αργότερα...

http://www.antitetradia.gr/site/newmagaz.php?mid=1&tid=3