Η επέτειος του «ΟΧΙ» στην εποχή του «ναι»

Του Χρήστου Κάτσικα*
Οσοι αναπνέουν την κιμωλία μέσα στις σχολικές αίθουσες γνωρίζουν καλά ότι πολλές φορές οι σχολικές γιορτές  γι΄ αυτή ή την άλλη εθνική επέτειο μόνο χασμουρητά προκαλούν σε όσους, μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς, είναι υποχρεωμένοι να τις παρακολουθήσουν. Ισως γιατί η κυρίαρχη πολιτική προωθεί την άγνοια του παρελθόντος καθώς γνωρίζει ότι με αυτόν τον τρόπο υπονομεύει κάθε δυνατότητα δράσης στο παρόν.
Ισως γιατί στο κλίμα της εποχής ευδοκιμεί η υποταγή σ’ ένα παρόν που θεωρείται αυτονόητο και δεδομένο, ενώ συγχρόνως ξεριζώνονται ερωτήματα που μπορούν να υπονομεύσουν αυτή την εικόνα.
Ισως και γιατί οι περισσότεροι δεν αντέχουν να ακούν σε κάθε επέτειο για πατρίδα, αγώνες, θυσίες και «εθνική υπερηφάνεια», για «εθνική ανεξαρτησία και λαϊκή κυριαρχία», πολλές φορές άλλοτε από εκείνους που εκποιούν κομμάτι κομμάτι την ελληνική γη και φτωχοποιούν τον λαό, άλλοτε από εκείνους που έχουν σκύψει το κεφάλι σε αυτή την κατάσταση.

Σε ποιον ανήκει η Ιστορία

Ισως για κάποιους από αυτούς τους λόγους να κοιτούν, δάσκαλοι, γονείς και μαθητές, συχνά τα ρολόγια τους πότε θα τελειώσει κι αυτή η σχολική γιορτή. Ισως κάποιοι από αυτούς τους λόγους να πριμοδοτούν την αδυναμία μεγάλου τμήματος των μαθητών να διηγηθούν σε γενικές γραμμές το «τι», το «πώς» και το «γιατί» σε σημαντικούς σταθμούς της νεοελληνικής Ιστορίας δίνοντας την ευκαιρία σε κάποιους σχολιαστές των ΜΜΕ να ξεσκονίσουν τα ρεφρέν τους για τις «ευθύνες των εκπαιδευτικών» και την «αμορφωσιά των σημερινών μαθητών» και να πετροβολήσουν γενικώς και αδιακρίτως το σχολείο και τα ζωντανά του στοιχεία ως αστοιχείωτα, κρύβοντας επιμελώς και υποκριτικά την επίδραση που προκαλούν στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των μαθητών τα δικά τους «τηλεοπτικά σκουπίδια».
Κι όμως, στην πρώτη επέτειο του ΟΧΙ, το 1941, στα πιο μαύρα χρόνια της φασιστικής κατοχής, χιλιάδες απλοί άνθρωποι, με κίνδυνο της ζωής τους ξεχύθηκαν στους δρόμους της σιδηρόφρακτης Αθήνας για να τιμήσουν την ίδια τους την Ιστορία.
Γιατί αυτή η Ιστορία ανήκει στους απλούς ανθρώπους. Ανήκει στον εργαζόμενο λαό, αυτόν που παράγει με τα χέρια του και το μυαλό του τα μύρια αγαθά ενώ την ίδια ώρα γεύεται πείνα και ανασφάλεια. Ανήκει σε αυτούς που αγωνίζονται για την καθημερινή επιβίωση γιατί κάποιοι σαν και αυτούς τόλμησαν πριν από εβδομήντα χρόνια να πούνε «ΟΧΙ» στη σκλαβιά, την ίδια ώρα που το σύνολο της κυρίαρχης τάξης, των πλουσίων, των κομμάτων που εξουσίαζαν, οι πολιτικοί πρόγονοι αυτών που σήμερα μιλάνε στις τηλεοράσεις για ανεξαρτησία και δημοκρατία, είτε έφευγαν στο εξωτερικό, είτε συγκυβερνούσαν με τον κατακτητή στα μαύρα χρόνια 1940-1944.
Ηταν αυτοί που έγραφαν το 1941 για τη νύχτα που κατέβηκε η σβάστικα από τον Μανώλη Γλέζο και τον Απόστολο Σάντα τα παρακάτω: «Δεν είναι δυνατόν να ήσαν άνθρωποι με σώας τας φρένας αυτοί που υπεξαίρεσαν εν ώρα νυκτός την Γερμανικήν σημαίαν, η οποία εκυμάτιζεν, επί της Ακροπόλεως, παραπλεύρως της Εθνικής μας Σημαίας. Διότι μόνον παράφρονες ή όργανα ξένης προπαγάνδας ημπορούσαν να διαπράξουν μιαν τόσο επαίσχυντο πράξιν. Και είναι βέβαιον ότι, αν οι δράσται του εγκλήματός της περιήρχοντο εις χείρας του ελληνικού λαού, θα λυντσάροντο από αυτόν τον ίδιον ως εχθροί της πατρίδος μας» (Eφημερίδα «Βραδυνή», 2/6/1941).
Να ανεμίσει η σημαία της αλήθειας!
Χρόνια τώρα την Ιστορία μας τη φόρτωσαν με ψέματα ή μαλάματα και έκρυψαν το πρόσωπό της. Και είναι καιρός να αποκαλυφθεί το αληθινό της πρόσωπο. Οι δάσκαλοι πρώτοι από όλους οφείλουν να αφήσουν τα παραμύθια και να δώσουν στον δράκο το πραγματικό του όνομα, να δείξουν με το χέρι τους κακούς, να αποκαταστήσουν την αλήθεια, να ξεσαβανώσουν τους νεκρούς και να τους βάλουν μπροστά οδηγούς στη δράση.

 Να ανεμίσει η αλήθεια:

• Οτι ο φασισμός είναι γέννημα-θρέμμα του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού.
• Οτι τα πραγματικά αίτια του πολέμου ήταν το μοίρασμα του κόσμου απ΄ τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις σε σφαίρες επιρροής, αλλά και το τσάκισμα του εργατικού κινήματος.
• Οτι οι κύριοι αιμοδότες και πρωτεργάτες της Εθνικής Αντίστασης ήταν το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ – ότι αυτοί ξεσήκωσαν τον κόσμο και αυτοί σήκωσαν το βάρος της αντίστασης.
• Οτι το μεγαλύτερο τμήμα του αστικού πολιτικού κόσμου της εποχής ανήκει στους «απόντες» του αγώνα, καθώς η πλειονότητα από τους πολιτικούς που κυβερνούσαν τη χώρα έφυγαν στην Αίγυπτο ενώ δεν έλειψαν και αυτοί που στελέχωσαν τις τρεις «ελληνικές» κατοχικές κυβερνήσεις των κουίσλιγκ χτυπώντας, μαζί με τους κατακτητές, τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, φορώντας ακόμη και την αποκρουστική κουκούλα του προδότη.
Εξάλλου, από τη Νίκαια της Γαλλίας, όπου είχε μετεγκατασταθεί, ο αστός πολιτικός Ν. Πλαστήρας καλούσε το λαό με επιστολή του να συνεργαστεί με τους κατακτητές: «Είμαι της γνώμης ότι πρέπει να γίνει κυβέρνησις φιλογερμανική, για να καταστήσωμεν ολιγώτερον οδυνηράν την ήτταν. Αυτό πρέπει να γίνη και αν ακόμη θα ηξεύραμε ότι ο πόλεμος θα ετελείωνε και μετά τινας μόνον μήνας με τελείαν ήτταν του άξονος (όπερ απίθανον)» Να σημειωθεί ότι αυτό το γράμμα στάλθηκε την 21 Απρίλη 1941, κι ενώ οι Γερμανοί είχαν περάσει τη Λάρισα και κατέβαιναν προς την Αθήνα.
Λίγους μήνες πριν, στις 31 Οκτωβρίου 1940 μέσα από τις φυλακές της Κέρκυρας ο Νίκος Ζαχαριάδης, Γ.Γ. του ΚΚΕ με το γράμμα του προς τον ελληνικό λαό τόνιζε:
«Ο λαός της Ελλάδας διεξάγει σήμερα έναν πόλεμο εθνικοαπελευθερωτικό, ενάντια στο φασισμό του Μουσολίνι. Δίπλα στο κύριο μέτωπο και Ο ΚΑΘΕ ΒΡΑΧΟΣ, Η ΚΑΘΕ ΡΕΜΑΤΙΑ, ΤΟ ΚΑΘΕ ΧΩΡΙΟ, ΚΑΛΥΒΑ ΜΕ ΚΑΛΥΒΑ, Η ΚΑΘΕ ΠΟΛΗ, ΣΠΙΤΙ ΜΕ ΣΠΙΤΙ, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΦΡΟΥΡΙΟ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ…Ολοι στον αγώνα, ο καθένας στη θέση του και η νίκη θα ‘ναι νίκη της Ελλάδας και του λαού της»
Και τότε αίφνης ξαναζωντάνεψαν οι 300 Σπαρτιάτες του Λεωνίδα, οι Μαραθωνομάχοι, οι Σαλαμινομάχοι, οι Ανδρούτσοι, οι Κολοκοτρωναίοι και οι Καραϊσκάκηδες και πιάστηκαν χέρι με χέρι με τους μαυροσκούφηδες του Άρη, με τα παλικάρια της Καισαριανής και της Κοκκινιάς και ενώθηκε ο λαός και οργανώθηκε ο λαός και αγωνίστηκε ο λαός.

74 χρόνια μετά – σήμερα

Από τον καιρό εκείνο, την εποχή των παππούδων και των πατεράδων μας, πέρασαν 74 χρόνια. Σήμερα, δεν κατεβάζουν πια την ελληνική σημαία από την Ακρόπολη, μόνο κάτι απλήρωτους συμβασιούχους του υπουργείου Πολιτισμού ψεκάζουν σαν τα κουνούπια οι δυνάμεις καταστολής, χτυπώντας και σέρνοντάς τους σαν τα σκυλιά. Σήμερα, δεν πουλά κανείς το σπίτι του για ένα τσουβάλι σιτάρι στους μαυραγορίτες, αλλά του το κατάσχει η τράπεζα για λίγα ευρώ. Σήμερα, δεν μας πολεμάν οι Γερμανοί με τανκς και Στούκας, απλώς μας πουλάν τα παλιοσιδερικά τους, έτσι που καταχρεωμένοι δεν μπορούμε να σηκώσουμε κεφάλι. Σήμερα, δεν κλέβουν τη σοδειά μας, αλλά μας επιβάλλουν πρόστιμα, αν παράγουμε έστω κι ένα κιλό παραπάνω απ΄ το πλαφόν που έχει καθοριστεί στις Βρυξέλλες. Xιλιάδες οι άνεργοι, η βιομηχανία και η μεταποίηση πέφτει σαν τραπουλόχαρτο και οικονομικά τζάκια, αφού ξεζούμισαν τον εργάτη, το μετανάστη, τον ελαστικό τετραωρίτη μεταφέρουν σαν ύαινες που οσμίζονται το αίμα τα εργοστάσιά “τους” στις διπλανές χώρες των ακόμη πιο φτηνών χεριών.

Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΠΑΤΡΙΔΑ

Να το καταλάβουμε. Η μια πατρίδα μας ταξιδεύει στα ελβετικά σαλέ, παίρνει μίζες από τις Siemens, αγοράζει κάμερες που φωτογραφίζουν το λαό, έχει εφεύρει δεκάδες τρόπους για να θωρακίζει το «είναι» και το «αντέχειν» της από τον εσωτερικό εχθρό της. Η άλλη πατρίδα τρέχει για το μεροκάματα, ζει με 300 ευρώ, πεθαίνει στην ανεργία και στην αλλότρια εργασία, αναγκάζεται να πληρώνει τις θηλιές των τραπεζών που βλέπουν τα αμύθητα κέρδη τους να αυξάνονται.
Αυτές οι δύο πατρίδες συγκρούονται. Άτυπα και φανερά.. Υπόγεια και στους δρόμους. Άλλοτε δυνατά κι άλλοτε αδύναμα. Αλλά συγκρούονται. Ο ένας κόσμος δεν έχει τίποτε κοινό με τον άλλον. Στη Ρώμη, το χειρότερο μαρτύριο ήταν όταν έδεναν ένα υγιές κορμί με ένα σαπισμένο ώσπου να σαπίσει και αυτό. Οφείλουμε να κόψουμε τον ομφάλιο λώρο γιατί αν συνηθίσουμε το κακό, θα του μοιάσουμε!
Κι όποιος, χωμένος στις συστάδες των θάμνων που τον περιβάλλουν, χάνει το δάσος από το οπτικό του πεδίο, δεν έχει παρά να υποβληθεί στη βάσανο να κάνει λίγο πίσω ή λίγο μπρος και να δει τα πράγματα όπως έχουν, όπως φτιάχτηκαν κι όπως προοιωνίζονται για αύριο. Δύσκολα πράγματα, αλλά απολύτως αναγκαία.
Αλήθεια δεν θα έπρεπε να υπάρχει τίποτε πιο λυτρωτικό στη σημερινή βαρβαρότητα από μια σχολική γιορτή για την 28η Οκτωβρίου!
* Ο Χρήστος Κάτσικας είναι εκπαιδευτικός, Γραμματέας του ΚΕΜΕΤΕ-ΟΛΜΕ και μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου – Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης

Η καθηγητολατρεία και τα δικά μας παιδιά

Του Γιώργου Σαχίνη

Τη Δευτέρα κατατέθηκε το σχέδιο νόμου “Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία και άλλες διατάξεις” στη Βουλή. Από το συγκεκριμένο νόμο η ερευνητική κοινότητα ανέμενε πολλά, αναλογιζόμενη ότι ο εν ισχύι νόμος πάει να κλείσει σχεδόν 30 χρόνια ύπαρξης.

Εκείνος ο νόμος σχεδιάστηκε την εποχή που η χώρα ανάρρωνε από παιδικές ασθένειες και χρειαζόταν μια ώθηση, η οποία θα μπορούσε να προέλθει από το συνδυασμό των αθρόων ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων και της επιστροφής επιστημονικού δυναμικού, που θα έπρεπε να “δελεαστεί” και να επιστρέψει παίρνοντας θέσεις καθηγητών. Το σύστημα αυτό δούλεψε αποδοτικά για αρκετά χρόνια, με ικανοποιητικά ερευνητικά και οικονομικά αποτελέσματα.

Φέουδο

Όμως, όπως όλα τα συστήματα που αφήνονται στην τύχη τους χωρίς διαδικασίες αξιολόγησης, έτσι και το συγκεκριμένο κατέληξε ως ένα καλά συγκροτημένο φέουδο υπό τον έλεγχο μικροσυμφερόντων και κλειστές διαδικασίες, με αναμενόμενο επακόλουθο την παρακμή του. Τα δείγματα αυτής της παρακμής είναι αμέτρητα. Καθηγητές που διενεργούν συνέδρια με τους δικούς τους λογαριασμούς, καθηγητές ιατροί που στο όνομα της υγείας λαμβάνουν τα γνωστά σε όλους φακελάκια, καθηγητές σύμβουλοι εταιρειών off shore.

Σε σχέση όμως με αυτά τα φαινόμενα διαφθοράς, υπάρχουν πολύ μεγαλύτερες ευθύνες, και μάλιστα στο σημαντικότερο πεδίο δράσης του επιστημονικού προσωπικού της χώρας, που είναι εκείνο της Έρευνας και της Καινοτομίας.

Ο νόμος

Τι έχουμε δει λοιπόν τα τελευταία χρόνια στην έρευνα στην Ελλάδα; Ως επί το πλείστον ατομικές επιτυχίες επιστημόνων, υπεραπορροφήσεις ευρωπαϊκών κονδυλίων, επιτροπές που συνεδριάζουν χωρίς να λαμβάνουν καμία ουσιαστική απόφαση και μια Βουλή που σφυρίζει αμέριμνη. Σε αυτό το σκηνικό έρχεται το νέο σχέδιο νόμου, που μετά από 9 μήνες ανασχεδιασμών βγαίνει τελικά στο φως της δημοσιότητας. Και από την πρώτη κιόλας στιγμή βάζει τα πράγματα και τις απαιτήσεις στη σωστή θέση.

Η συνοδευτική έκθεση δημόσιας διαβούλευσης, με το πλήθος σχολίων που πετάχτηκαν στον κάλαθο των αχρήστων, το αναφέρει ορθά-κοφτά: «Το νομοσχέδιο δεν αποτελεί μια ριζοσπαστική πρωτοβουλία. Επιλέχθηκε μια πολιτική που βασίζεται στη διατήρηση των επιτυχημένων υφιστάμενων δομών έρευνας και αφετέρου στον εκσυγχρονισμό τους», διατηρώντας με άλλα λόγια τη συντεχνιακή αντίληψη ότι οι καθηγητές και οι ερευνητές τα έχουν καταφέρει περίφημα και γι’ αυτό πρέπει να συνεχιστεί αυτή η πορεία με ακόμα μεγαλύτερη θέρμη.

Το… μάθημα

Αυτή η θέρμη προς το παρακμασμένο κλειστό σύστημα, που επιβάλλει στρατηγικές σε όφελος προσωπικών και οικονομικών συμφερόντων χωρίς καμία αξιολόγηση, είναι διάχυτη σε όλο το νομοσχέδιο. Τι μας μαθαίνει λοιπόν αυτό; Καταρχήν ότι χρειαζόμαστε ακόμα περισσότερες επιτροπές καθηγητών και ερευνητών για να πάει ακόμα πιο μπροστά η έρευνα στη χώρα μας.

Συνεπώς, η Εθνική Στρατηγική Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης για να δημιουργηθεί και να λειτουργήσει χρειάζεται, εκτός από τα ήδη υπάρχοντα κλειστά όργανα, ένα νέο 15μελές Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας, δεκατρία νέα επταμελή Περιφερειακά Συμβούλια, μία Σύνοδο Προέδρων, ένα Εθνικό Κατάλογο Κριτών και τέλος μία Συντονιστική Επιτροπή, αφού με τόσες νέες επιτροπές χρειάζεται και κάποιος να συντονίζει το χάος. Δεν πειράζει όμως, καθώς όλοι μας μπορούμε πλέον να αναφωνήσουμε ότι, προκειμένου να προοδεύσουμε και να φτάσουμε χώρες όπως η Φιλανδία, η Εσθονία ή η εξωτική Ζάμπια, καλό είναι να υπάρχουν περισσότερες γνώμες επιστημόνων και ποικιλομορφίες στα όργανα αυτών που συναποφασίζουν. Είναι όμως έτσι;

Δυστυχώς, όχι. Από τα 15 μέλη του Εθνικού Συμβουλίου, τα οποία επιλέγονται από 9 καθηγητές, τα 13 είναι καθηγητές-ερευνητές και μόνο τα δύο μέλη προέρχονται από το λεγόμενο επιχειρηματικό κόσμο, με βιογραφικά όμως που παραπέμπουν πάλι σε ερευνητές. Τα επταμελή Περιφερειακά Συμβούλια, που κρίνονται από επιτροπή καθηγητών «με όρους αριστείας», επανδρώνονται από τρεις καθηγητές, ενώ θέλουν τα υπόλοιπα μέλη να είναι αθροιστικά πολυεπιστήμονες που θα πρέπει να έχουν συμμετάσχει σε ερευνητικά έργα, δηλαδή κυρίως συνεργάτες πανεπιστημιακών και ερευνητών που προσπαθούν να εισέλθουν στο σύστημα.

Πρόεδροι

Η Σύνοδος των Προέδρων επανδρώνεται από τους διευθυντές των ερευνητικών κέντρων και των προέδρων των τεχνολογικών φορέων που είναι και εκείνοι καθηγητές-ερευνητές. Τα Διοικητικά Συμβούλια των ερευνητικών κέντρων αποτελούνται από τον πρόεδρο καθηγητή, τους διευθυντές καθηγητές-ερευνητές των ινστιτούτων και έναν εκπρόσωπο του εργατικού λαού για ξεκάρφωμα.

Τέλος, τα επιστημονικά συμβούλια των ινστιτούτων, τα οποία αποτελούνται από 3 έως 5 μέλη καθηγητές-ερευνητές, είναι οι γνωμοδοτικές “γλάστρες” των διευθυντών, διότι όχι μόνο δεν έχουν ρόλο, αλλά ακόμα και για να διαφωνήσουν με το διευθυντή απαιτούνται τα 3/4 αυτών, δηλαδή όλοι τους. Σε όλα αυτά τα νέα και υπάρχοντα όργανα ακολουθείται η πεπατημένη, που θέλει όλες οι διοικητικές αποφάσεις να μην τυγχάνουν ουσιαστικής αξιολόγησης, διότι είναι στη χώρα μας διαχρονική μόδα να λαμβάνονται αποφάσεις χωρίς έλεγχο. Για σπάσιμο αυτής της μονοτονίας προβλέπεται μια έκθεση ιδεών-πεπραγμένων του διευθυντή ενός ινστιτούτου στο τέλος της πενταετούς θητείας, που ο λόγος ύπαρξής της αναζητείται με amber alert.

Η “καινοτομία”

Σε αυτό το σύστημα όμως δεν αρκεί μόνο η εξουσία. Οι καθηγητές πρέπει να αμείβονται και για το ερευνητικό έργο που προσφέρουν στα Ερευνητικά Κέντρα (με διπλάσιο προφανώς μισθό), το οποίο κατά κάποιο τρόπο είναι λογικό εφόσον προσφέρουν σε αυτά έργο. Εδώ όμως έγκειται η «καινοτομία» σε αυτό το σχέδιο νόμου. Προσφέρεται πλέον μια ανοικτή γκάμα πληρωμών, καθώς νομοθετούνται αμοιβές και από τον ιδιωτικό τομέα και από διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς, οι οποίες δεν εμφανίζονται πουθενά καθώς εξαιρούνται από την υποβολή προς την Ενιαία Αρχή Πληρωμών. Έτσι γίνονται οι σωστές δουλειές.

Πέραν της πενταετίας: Επιμήκυνση θητείας των διευθυντών

Τέλος, στους διευθυντές, πέρα από την πενταετή θέση στην καρέκλα, προσφέρεται η νόμιμη επιμήκυνση της θητείας τους μέσω της πατέντας της αναμονής στη θέση μέχρι του επίσημου διορισμού του επομένου, διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει και χρόνια. Εάν προσθέσουμε και το ότι στις μεταβατικές διατάξεις η διανυθείσα θητεία των υπαρχόντων διευθυντών δε λαμβάνεται υπόψη, τότε θα βρεθούμε να έχουμε διευθυντές με θητείες 15 ή και 20 ετών. Συμπεραίνουμε ότι η κατεύθυνση του γενικού γραμματέα Έρευνας και Τεχνολογίας είναι ότι η καινοτομία στην έρευνα περνά από τη γεροντοκρατία των καθηγητών, με ορατά αποτελέσματα σε όλους τους τομείς της εγχώριας πρωτογενούς παραγωγής.

Καλή ψήφο λοιπόν στην εθνική αντιπροσωπία των 300 βουλευτών και να δούμε ποιοι θα ανοίξουν ουσιαστικά τη συζήτηση αυτή!

Επειδή όμως ερευνητικά ιδρύματα διαθέτουμε αρκετά και τα πλέον αξιόλογα στο νησί μας, οι τοπικοί μας βουλευτές τι θα κάνουν, έχουν πάρει μυρωδιά περί τίνος πρόκειται, ή απλά θα ψηφίσουν;